domingo, 26 de diciembre de 2010

ZERGATIK BIZI DIRA LUZEAGO EMAKUMEAK?

Emakumeak gizonak baino luzeago bizi direla ez da berria. Egun, batez beste, bospasei urte gehiagoz bizi dira; 85 urteren bueltan dabiltzan sei emakumeren aurrean lau gizonezko aurki genitzake, eta, 100 urteei begira jarriz gero, aldea are nabarmenagoa da. Zergatik, ordea? Azkenaldian indartzen ari diren hipotesien arabera, azalpena gure biologiaren sakonean dago.


Gizonezkoak lehenago hiltzeko joeraren oinarrian askotan aipatu dira, arrazoi gisa, haien lan-jarduera gogor edo estresagarriak. Baina azken urteotan indargabetuz joan da teoria hori, nolabait, emakumeek egun lan-munduan (etxetik kanpo zein barruan) duten presentzia eta ardurak direla eta.

Beste hipotesi baten arabera, emakumeak luzeago bizi dira, gizonek, oro har, joera handiagoa dutelako ohitura osasungaitzak izateko (tabakoa eta alkohola, kasu); elikadura ez dutela horrenbeste zaintzen ere maiz aipatu izan da. Baina teoria horrek badu kontraesanik: besteak beste, emakume erretzaileen kopuruak gora egin du, askok alkohola kontsumitzen dute, eta bada elikadura asko zaintzen ez duenik ere.

Munduko hamar lagun zaharrenetatik
bakar bat baino ez da gizonezkoa
.
 Gainera, luzeago bizi diren arren, zergatik izaten da kaskarragoa emakume adindunen osasuna adin bereko gizonena baino? Eta gainerako animalia gehienetan ere emeen biziraupena hobea izatea kasualitate hutsa al da? Bada, dirudienez, bizimodua eta ohiturak baino harago doan zerbaitetan bilatu behar da horren guztiaren azalpena.


Newcastle Unibertsitateko Tim Kirkwood gerontologo eta irakaslearen ustez, gure unibertso biologikoaren sakonean dago azalpena; bizi-itxaropenari dagokion ezberdintasuna jenero bakoitzaren konposizio genetikoari zor zaiola uste du. Alegia, Kirkwoodek dioenez, gizonezkoen gorputzeko zelulak ez daude genetikoki programatuta hainbeste urtez bizirauteko. Nolabait esatearren, eboluzioaren ikuspegitik “beharrezkoagoak” direlako bizi ohi dira emakumeak luzeago.

ERABILI ETA BOTATZEKO SOMA

Kirkwooden planteamendua Scientific American aldizkariak plazaratu du. Baina ez da berria, haren mamia 1977an azaldu baitzuen egileak, “Teoria del Soma Desechable” (“Erabili eta botatzeko somaren teoria”) izenburupean. Ugaltze-zelulak ez diren organismoko gainerako zelulen multzoa da soma (germenari kontrajarria).

Kirkwooden teoriaren arabera, 
emakumeen organismoa hobeto
 dago prestatuta kalteei aurre 
egiteko, batik bat ugalketaren 
arduradunak haiek direlako.
Gizakia zergatik ez den betierekoa azaltzen du teoria horrek. Bada, germena hilezkorra da (belaunez belaun irauten baitu), eta soma, berriz, “erabili eta botatzekoa”, ezberdina belaunaldiz belaunaldi. Egoki funtzionatu ahal izateko, gure gorputzak etengabeko mantentzea behar du; organismoek eskura dituzten baliabideak erabili behar dituzte bizirauteko eta ugaltzeko. Baina somaren garapenak, mantentze-lanek eta konponketek (zeluletan agertzen diren kalteenak, kasu) energia-kantitate handia eskatzen dute; azkenean, zenbait urteren buruan, pertsona hil egiten den arte. Teoria haren arabera, emakumeen organismoa hobeto dago prestatuta kalteei aurre egiteko, batik bat ugalketaren arduradunak haiek direlako. “Genetikoki, gizona gehiago da `erabili eta botatzeko modukoa´ emakumea baino”.

“Zelulak mantentzen eta konpontzen oso eraginkorrak dira gorputzeko mekanismoak, baina ez perfektuak. Gorputzak akatsak egiten dituelako zahartzen gara —dio Kirkwoodek—. Geneek epe laburrerako ibilgailu bihurtu zituzten gure gorputzak: ibilgailu hori nahiko ondo mantentzen da hazteko eta ugaltzeko, baina ez, ordea, luze irauteko”.

Duela urte batzuk, Kirkwooden laborategian ikusi zuten luzeen bizi diren animaliek sistema hobeak dituztela mantentzeko eta konponketak egiteko. “Azkarragoak dira, edo ihes egitea ahalbidetzen dieten eboluzio-egokitzapenak garatuz joan dira (hegoak, kasu). Era berean, organismoko kalteak emeen zelulek arrenek baino hobeto konpontzen dituztela ere zientifikoki egiaztatuta dago”.
Emakumeen biziraupena
luzeagoa da, baina
 emakume adindunen
osasuna adin bereko
 gizonena.
 

Bere teoria berrestera datoz iaz Japonen egindako ikerlan baten emaitzak ere: gizonen biziraupena laburragoa izatearen “ardura” espermako RasgrF1 genearena izan litekeela ondorioztatu zuten. Bi arratoi amaren material genetikoa baliatuta, bi kume eme sortu zituzten (horretarako, obulu baten DNA eraldatu zuten, espermatozoideek bezala jardun zezaten). Bada, bi arratoi ama haien kumeek ar eta eme baten artekoek baino 186 egun gehiago biziraun zuten.

viernes, 24 de diciembre de 2010

ERDITZEA ZUZENEAN, ERRESONANTZIA BIDEZ

Hona hemen bizitzako une garrantzitsu bati dagokion irudia. Orain arte ez da horrelakorik lortu, horregatik oso interesgarria iruditu zait ondorengo artikulua. Urte batzuren buruan, amek horrelakoak lortzeko aukera izango dutelakoan nago, haurra amaren sabelean dagoenetik erresonantzia bidez irudia izatea ikaragarria iruditzen zait. Hurrengokoa irakurtzea gomendatzen dizuet.



Berlingo Charité Ospitaleko eta Medikuntza Fakultateko ikertzaileek erditze bati jarraipena egin diote, erresonantzia magnetiko bidezko irudigintza erabiliz. Halako zerbait lortzen den lehen aldia da, eta, horretarako, Philips etxearen eskaner berezi bat erabili behar izan dute, amak nahikoa leku zuela eta eroso zegoela bermatzeko. Hain zuzen, bi urte behar izan ditu taldeak eskaner hori garatzeko.
Hala, haurrak erditze-kanala zeharkatzean egiten dituen mugimenduak, haren bihotz-taupadak eta amaren pelbisa ikusi dituzte, prozesu osoan zehar eta xehetasun guztiekin. Helburu nagusia prozesua ondo ezagutzea da, jakiteko zergatik egin behar izaten diren hainbeste zesarea. Izan ere, OMEren arabera zesarea-tasak % 15 baino txikiagoa izan beharko balu ere, leku askotan gainditu egiten da tasa hori. Adibidez, EAEko ospitale publikoetan % 13,23 da, eta, pribatuetan, berriz, % 29,6.

Irudia: Charité Ospitalea

lunes, 6 de diciembre de 2010

GENOMA SEKUENTZIA 3.000 EUROREN TRUKE

Gizakiak teknologia berrien arloan ikaragarrizko aurrerapenak egin ditu. Urte batetik bestera lortutako aldaketak eta hobekuntzak ikaragarriak dira. Hurrengo artikulua, giza genoma osoa sekuentziatzea lortu zenetik teknologiak izan dituen aurrerapenei buruzkoa da.  Gaixotasun genetikoak hobeto ulertzeko eta sendabidea aurkitzeko guztiz erabilgarria izango litzateke bakoitzaren genoma ezagutzea. Badirudi, urte batzuen buruan eskuragarri izango dugula.
 
Image 
Giza genoma osoak sekuentziatzeko kostuak behera eta behera jarraitzen du. 2003 urtetik, giza genoma osoa sekuentziatzeak 300 milioi dolarreko kostua zuenetik, prezioak behera egin du etengabe. Aste honetan Kaliforniako (AEB) Complete Genomics enpresak giza genoma osoa 4.400 dolarren (3.000 euro inguru) truke sekuentziatzen duela azaldu berri du Science aldizkarian. Sekuentziazio merke horrek gaixotasunen eragileak diren geneen ikerketari bultzada nabarmena eman diezaike.

Esan bezala, duela sei urte 300 milioi dolar behar ziren giza genoma oso bat sekuentziatzeko. 2007an milioi bat dolarretara murriztua zen prezioa, eta iaz 60.000 dolarren truk lortu zitekeen genoma oso bat. Prezioaren jaitsieraren eragile nagusiak giza genomaren ezaguera handitzea eta milioi askoko inbertsioen ondoriozko teknologia berrien garapena izan dira.

Complete Genomicsek darabilen teknologia azkarra eta erreaktibo gutxi darabilena da. Hasteko, genoma harizpi bakarreko DNA zatietan banatzen da eta  DNA sintetikoz egindako zati ezagunekin konbinatzen dira 400 base inguruko zirkulu txikiak osatzeko. DNA zirkulu bakoitza behin eta berriz kopiatzen da DNA 200 nanometroko pilota bat bilakatu arte. DNA nanopilota horiek banatu egiten dira gero, eta fluoreszentziaz markatutako 10 base luze diren sekuentziak elkartzen zaizkie. Ondoren, ordenagailuko programa batek, sekuentzien arteko gainjarpenak ezagutu eta sekuentzia osoak eratzen ditu.



Teknikaren abantaila nagusia, konpainiak adierazi duenez, nanopiloten teknologiak eragindako erreaktibo kopuruaren jaitsiera eta fluoreszentzia-seinaleen analisien abiadura dira. Teknologia hori erabiliz, konpainia, laster, giza genoma oso bat egun bakar batean sekuentziatzeko gai izango da.

Giza genomaren sekuentziazioan iraultza eragingo du, zalantzarik gabe, teknologia honek. Guztiak perfektua dirudien arren, teknologiak 100.000 baseko errore bat egiten du. Ondorioz, 3.000 milioi base bikote dituen genoma batean 30.000 errore gertatzeko probabilitatea dago. Beraz, oraindik ere bada lekua sekuentziazio-teknologia azkarragoak, merkeagoak eta zehatzagoak sortzeko.

jueves, 25 de noviembre de 2010

FARMAZIA HANDIENA EZ DA SEGURUA

Gaur egun interneten erabilera guztiz hedatuta dago mundu osoan. Klik bat besterik ez dugu behar lagunekin hitz egiteko, komunikatzeko edota salerosketak egiteko. Ondorengo artikulua interneten saltzen diren botika eta pilulen ingurukoa da. Salmenta hau ez da batere fidagarria, gai interesgarria iruditu zaidanez gero, artikulua irakurtzea gomendatzen dizuet.



botikak2.jpg

Internet da farmaziarik handiena. Ohiko farmazietan saltzen diren botika guztiak ditu, eta haietan erosi ezin direnak ere bai. Hori bai, botikak Internet bidez erostea ez da batere segurua. Hain zuzen, ikerketa baten arabera, sarean saltzen diren hiru botikatik bi faltsuak dira, Interneteko farmazien % 95,6 ilegalak dira, eta hamarretik bederatzietan ez diote errezetarik eskatzen erosleari.
 

 
Europan saltzen diren sendagaien segurtasunaz arduratzen den elkarteak egin du ikerketa hori, eta datu gehiago ere jakinarazi ditu. Adibidez, zer botika eskaintzen dituzten Interneten. Batez ere, gaitz zabalduenak sendatzeko botikak daude Interneteko erakusleihoan, salduenen nahiz garestienen kopiekin batera. Argaltzeko produktuak, zutitzearen disfuntzioak tratatzeko sendagaiak eta ilea erortzearen aurkakoak dira gehienak, baita minbiziaren aurkakoak ere, depresioaren eta buruko beste gaixotasun batzuen aurkakoak, zirkulazio-aparatuarekin zerikusia dutenak...

Gehien bat, gaixotasuna isilean gorde nahi dutenek jotzen dute Internetera sendagai bila. Horrek ondorio larriak ekar diezazkieke, ordea. Izan ere, botika faltsu askok ez dute konposatu aktiborik izaten -hau da, ez dute sendatzen duen ezer-, edo ez dute behar duten dosian izaten. Kasu batzuetan, osagai toxikoak dituzte, edo ez dira kondizio egokietan gordeta egon, eta, beraz, osasunerako kaltegarriak izan daitezke.



Horren erakusle da Selena Walrond gazte britainiarraren kasuak. Duela bi urte hil zen, 26 urterekin, Interneten erositako botika bat hartzeagatik. Hain juxtu, Estatu Batuetan zein Europan saltzea debekatuta dagoen konposatu bat erosi zuen, dinitrofenola. Kulturistek eta atletek hartzen dute, pisua galtzeko, eta neskak ere helburu hori zuen. Hala, gomendatutako dosiaren halako bost hartu zuen. Hurrengo egunean hil zen, bihotzekoak emanda.

Osasun-arduradunek ez dute zalantzarik: Interneten errazagoa den arren, hobe sendagaiak medikuaren errezetarekin eta farmazietan erostea. Seguruagoa, behintzat, bada.

miércoles, 24 de noviembre de 2010

Aloe Vera


Aloe Vera propietate osasungarriak dituen landarea da. Gaur egun bere erabilpena oso arrunta da, baina hurrengo artikuluan irakurri daitekeen bezala, aloe vera aintzinarotik oso ezaguna da, eta bere ezaugarrien berri gure arbasoek ere bazeukaten. Erredurak zein beste zauri asko arintzen dituenez, interesgarria iruditu zait ondorengo testua:
Aloe Vera
Ya se la nombraba tanto en el Antiguo como en el Nuevo Testamento, por eso recibió el nombre de planta bíblica y en época de los romanos era utilizado el gel que se extraía de sus hojas.
Llamada en el antiguo Egipto como la planta de la inmortalidad, llega a nuestros días ganándose un lugar importante dentro de los tratamientos naturales,  las llamadas terapias alternativas.
Numerosas investigaciones científicas avalan sus beneficios curativos, cosméticos y alimenticios.
Existen en el mercado una enorme cantidad de productos derivados del Aloe Vera, planta originaria de África, lo que hizo posible su utilización en forma masiva.
Perteneciente a las liláceas, crece en regiones secas de África, Asia, Europa y América. Sin embargo existen sólo cuatro tipos que son utilizadas por su valor nutricional y de esas cuatro la Aloe Barbadensis Miller es la que más se aprovecha tanto en la industria alimenticia como de cosméticos.
Es la parte central de la hoja lo que se utiliza para realizar aplicaciones, el gel empleado para tratar desde pequeñas heridas hasta quemaduras de sol.
El Aloe Vera es utilizado para el tratamiento de múltiples problemas:
  • Usos Externos:
    • Quemaduras
    • Heridas
    • Cortes
    • Alergias
    • Dolores musculares
    • Artritis
    • Hongos
    • Alergias
    • Rejuvenecimiento de la Piel
    • Manchas de sol
  • Usos Internos:
    • Reconstituyente
    • Mal Aliento
    • Problemas de estómago
    • Depurativo
    • Ulceras gástricas
    • Asma

Beraz, hau guztia kontuan izanik, propietate osasungarriak dituen landarea dela esan dezakegu, horregatik etxean edukitzea ez litzateke batere gaizki egongo. 


miércoles, 17 de noviembre de 2010